Om niet te verzanden in strikt arbitraire stellingen zonder meer is het niet onverstandig om enige voorzichtigheid aan de dag te leggen. De perceptie, we kunnen immers niet weten wat we niet weten, nieuwe informatie kan daarom ook op verschillende manieren onthaald worden en quasi onvermijdelijk niet zelden de emotie beroeren. Adequate procesbegeleiding dan ook het ideaal maar om heel wat verschillende redenen beslist geen garantie, noch individueel, noch collectief. Paradoxaal genoeg, het is echter niet dat hierover geen deskundige kennis zou bestaan, onder het motto het proces is de weg en ervaring leert.
Creativiteit
Als het leven van een organisatie in haar praktijkgemeenschappen zetelt, en als creativiteit, leren, verandering en ontwikkeling inherent zijn aan alle levende systemen, kunnen we ons afvragen hoe deze processen zich feitelijk in de levende netwerken en gemeenschappen van de organisatie manifesteren. Om deze vraag te beantwoorden moeten we ons buigen over een sleutelkenmerk van leven, namelijk het spontaan verschijnen of doorbreken van een nieuwe ordening. Een nieuwe ordening impliceert een transformatie van een oude zodat een AB-perspectief zich ontvouwt, zonder in detail te treden weerspiegeld in de console.
Doorbraak
Het verschijnsel ‘doorbreken’ voltrekt zich op kritische punten van instabiliteit, die het gevolg zijn van fluctuaties in de omgeving die door terugkoppelingslussen worden versterkt. Doorbreken leidt tot het ontstaan van een innovatie die in kwalitatief opzicht vaak verschilt van de verschijnselen waaruit zij is voortgekomen. Het continu genereren van innovaties, de creatieve vooruitgang van de natuur zoals de filosoof Alfred North Whitehead het noemde, is een sleuteleigenschap van alle levende systemen. Creatieve vooruitgang kan echter op verschillende manieren geïnterpreteerd worden, herstel is immers ook vooruitgang.
Collectief
In een menselijke organisatie kan de trigger of gebeurtenis die de stoot geeft tot het op gang komen van het doorbraakproces bestaan uit een terloopse opmerking, misschien zelfs niet eens van betekenis voor wie ze in dat geval onbewust maakt, maar wel voor zij die er gevoelig aan zijn en hiermee aan de slag gaan. Omdat de opmerking betekenisvol is, kiezen zij ervoor de informatie snel te laten circuleren door de netwerken van de organisatie. Deze informatie kan doorheen de netwerken worden versterkt en uitgebreid, zelfs in die mate dat het vigerende paradigma de informatie niet langer in haar bestaande toestand kan absorberen.
Breekpunt
Als dat gebeurt, is het punt van instabiliteit bereikt, het systeem kan de nieuwe informatie niet integreren in zijn bestaande ordening en is genoodzaakt iets van haar courante structuren, gedragingen en/of overtuigingen overboord te zetten. Het gevolg is een toestand van chaotische verwarring, onzekerheid en twijfel. Hieruit vloeit een nieuwe ordeningsvorm, georganiseerd rondom nieuwe betekenis, normen, waarden en ethiek. De nieuwe ordening is echter door niemand ontworpen maar breekt door als gevolg van de collectieve creativiteit van de organisatie. Merk op dat het kleinste detail daartoe kan leiden, dixit chaostheoretici.
Ontvankelijkheid
Dit is een gefaseerd proces, in het eerste stadium moet er een zekere ontvankelijkheid in de organisatie voorhanden zijn, een bereidheid om zich te laten ‘storen’ want alleen dan kan het proces op gang komen. Ook moet er een actief communicatienetwerk zijn, met tal van terugkoppelingslussen ter versterking van het innovatieproces. Het volgende stadium is het instabiliteitspunt dat als een vijandige spanning, chaos, onzekerheid en/of zelfs een crisis kan worden ervaren. In dit stadium kan het systeem of ineenstorten, of doorbreken naar een nieuwe ordeningstoestand, gekenmerkt door acceptatie en berustend op belevingen die soms bijna de indruk wekken dat er magie in het spel is.
Emotie
De ervaring van de kritische instabiliteit gaat ten individuele titel soms gepaard met hevige emoties, zoals angst, verwarring, zelftwijfel of verdriet, dit kan zelfs het karakter van een existentiële crisis aannemen. Uiteraard hoeven niet alle crisis- en/of doorbraakervaringen extreem te worden ervaren, dit belemmert immers de diepere verwerking van informatie met vaak (te) voorbarige conclusies, nefast. De hevigheid van de doorbraakervaring kent echter vele gradaties, van kleine plotselinge inzichten tot pijnlijk en/of euforisch stemmende transformaties. Wat ze gemeen hebben is het gevoel van onzekerheid en verlies aan houvast dat op zijn minst onbehagen kan wekken, een proces van denken, voelen en begrijpen.
Non-lineair
Zowel kunstenaars als wetenschappers hebben zulke verhelderende ogenblikken van ontzag en verwondering beschreven, waarin een chaotische situatie zich op wonderbaarlijke manier uitkristalliseert tot een nieuw idee of oplossing voor een tot dan toe schijnbaar onoplosbaar probleem. Door het door en door non-lineaire van het proces laat het zich echter niet altijd ten volle analyseren door ons strikt lineaire denken, zodat we vaak geneigd zijn het als sociaal vreemd te percipiëren, zoniet mysterieus. Specifiek met betrekking tot biflatie, termen zoals onveranderlijk veranderlijke katalysatoren zijn dan ook niet alledaags, ondanks bronkennis.