Zonder omwegen, al geruime tijd stellen we ons de nogal prangende vraag wat ‘driemaal is scheepsrecht’ nu precies betekent, wil dat zeggen dat we op de vooravond staan van WOIII, of nu net niet? Volgens chaostheoretici is het een dubbeltje op z’n kant, niet alleen is een vreedzame kritische massa onontbeerlijk maar ook een aantal katalysatoren die het evolutionaire traject een fluweelzachte wending kunnen geven. Aan de hand van een aantal overkoepelende beelden schetsen we een maatschappelijke context, of hoe subtiele nuances een wereld van verschil kunnen betekenen.
Dualiteit
De menselijke geschiedenis is een proces van hoogten en laagten, van progressie en terugval, een pad van verschrikking, van oorlog en tumult, van vreugden en pijnen, liefde en haat, van licht en duister, van kennis, conflict en consensus, gelukzaligheid en potentieel. Vandaag leven we in een geldgedreven wereld, in metaforische zin een levensecht monopolyspel waarin geld, macht en/of bezitsdrang dominant zijn. Dit maar al te ultrakort gezegd zijnde, in onderstaande visualisatie beperken we ons tot pakweg de laatste 100 jaar, een periode waarin WOI en WOII hebben plaatsgevonden met de misschien tot enig onbehagen opwekkende vraag wat het morgen wordt, de context. Dit beeld vervolledigen we met het idee van een ‘monetaire reset’, dit is een verzamelnaam voor tal van sociaal en ethisch verantwoorde maatregelen die een antwoord kunnen bieden op een reeks naar hun specifieke aard strikt monetaire verzuchtingen.
Innovatie
Onderhavig vernauwen we het beeld tot het hedendaagse tijdsgewricht zonder de geschiedenis buitenspel te plaatsen, het weerspiegelt een dynamiek waarvan de uitkomst moeilijk voorspelbaar is. Het idee van een ‘monetaire reset’ wordt hier benoemd als een neutraliserende attractor omwille van het zowel tijdloze als neutrale kenmerk. In praktijk zijn er vanuit dit basisconcept veel variaties te vinden en/of te bedenken, wat ze gemeen hebben is een andere manier van denken om diverse problemen aan te pakken. Merk op, het idee op zich is echter niets nieuws onder de zon, principieel niet meer dan een kwestie van besluitvorming om deze optie wel/niet te overwegen. Aanvullend, een door sommigen gesuggereerde nieuwe ggz pleit vandaag (2018) voor ‘derde orde veranderingen’ waarin ze een sleutelrol kunnen spelen, het veelomvattende idee van een ‘monetaire reset’ kan daar eenvoudig toe gerekend worden.
Tumult
Bovenstaand beeld herbergt twee scenario’s, enerzijds een doemscenario dat zich vertaalt naar WOIII, anderzijds een herstelscenario waarin duurzame menselijke vooruitgang centraal komt te staan. Het idee van een ‘monetaire reset’ fungeert hierin als katalysator, als een procesversneller die ook heel wat ingeburgerde overtuigingen in twijfel trekt. Zo gezien krijgt het begrip herstel een dubieus karakter, alsof we onszelf eerst in verwarring dienen te brengen om ons in staat te stellen meer zicht te krijgen op hoe deze psychodramatische processen op verschillende niveaus werken. Hoe dan ook, een paradigmashift en/of herstel mag dan misschien wel de warm gekoesterde ambitie zijn, het is zoals praktijkervaring leert beslist geen sinecure om hier, per definitie paradigmashift, een open dialoog aan te koppelen.
Barometer
Als niet meer dan randinformatie binnen deze contextuele beschouwing waarin we allen een rol spelen, onderhavig een indicatieve ‘barometer’ met kernwoorden die wel/niet herkenning geven. Speltheoretisch links het vigerende niet-coöperatieve spel met incomplete informatie, rechts een aantal impulsen die niet zelden in volledige tegenspraak lijken te zijn. Op deze manier komen we tot een AB-perspectief, met in het midden een ‘strijd’ waarvan we niet weten naar welke kant het dubbeltje zal vallen, goedschiks, kwaadschiks. Het beeld leent zich voor debat waarin integriteit en bedachtzaamheid gepast is, gekaderd binnen het brede begrip ‘paradigmashift’ waarover de meningen uiterst verdeeld kunnen zijn.
Paradigmashift
Een paradigmashift is een ontwikkeling in de wetenschap die leidt tot een dramatisch ander beeld van de werkelijkheid. Vaak ontstaat bij zo’n ontwikkeling een grote tegenstelling tussen de voor- en tegenstanders van het nieuwe paradigma. Een doorbraak naar het nieuwe paradigma wordt doorgaans afgedwongen doordat bepaalde nieuwe wetenschappelijke inzichten steeds opnieuw en door steeds meer wetenschappers proefondervindelijk worden gestaafd. De nieuwe kennis kan niet langer vanuit het oude paradigma worden verklaard en lijkt daarmee niet zelden zelfs in volledige tegenspraak te zijn. Meestal blijkt pas achteraf, wanneer de aanhangers van het oude, niet langer voldoende wetenschappelijke wereldbeeld hun invloed en macht hebben verloren, dat er sprake was van een paradigmashift.